Viktor E. Frankl to jeden z najważniejszych psychologów i filozofów XX wieku. Urodził się w 1905 roku w Wiedniu i tam też studiował medycynę oraz specjalizował się w neurologii i psychiatrii. W czasie II wojny światowej trafił do niemieckich obozów koncentracyjnych, gdzie doświadczył ogromnego cierpienia. Jednak to właśnie tam zrodziły się podwaliny jego teorii logoterapii, która zakłada, że najważniejsza jest wola znalezienia sensu życia. Po wojnie Frankl rozwinął swoją koncepcję i napisał fundamentalne dzieła, takie jak "Człowiek w poszukiwaniu sensu" czy "Homo patiens". Jego filozofia miała ogromny wpływ na rozwój psychologii egzystencjalnej.
Jakie były główne założenia logoterapii stworzonej przez Frankla?
Logoterapia, zwana też trzecią wiedeńską szkołą psychoterapii, zakłada, że główną motywacją człowieka jest poszukiwanie i realizacja sensu życia. Frankl uważał, że to właśnie motywacja sensu, obok popędów i woli mocy, jest podstawowym motorem ludzkich działań. Według niego neurozy i zaburzenia natury psychicznej wynikają z egzystencjalnej pustki, braku celu i sensu życia. Rolą logoterapii jest pomóc pacjentom odkryć ich indywidualny sens oraz zmobilizować ich wolę, by go zrealizowali. Metody logoterapii obejmują rozmowy, analizę marzeń i wskazywanie wartości, które można zrealizować.
Frankl jako więzień obozów koncentracyjnych
Doświadczenie bycia więzionym przez ponad 3 lata w niemieckich, nazistowskich obozach koncentracyjnych Auschwitz i Dachau stanowiło punkt zwrotny w życiu Frankla. Egzystencja w ekstremalnie trudnych warunkach, codzienna walka o przetrwanie, głód, upokorzenia i śmierć współwięźniów pozwoliły Franklowi dostrzec, że nawet w tak beznadziejnej sytuacji człowiek może znaleźć cel i sens dalszego życia. Widział, że ci, którzy go tracili, szybko umierali, zaś inni mobilizowali wszystkie siły, by przetrwać. Uznał, że sens jest czymś wewnętrznym, możliwym do odnalezienia nawet w ekstremalnym cierpieniu.
Czytaj więcej: Jak urządzić własną biblioteczkę w domu krok po kroku
Czytaj więcej: Himalaiści i góry w literaturze - 5 pozycji wartych przeczytania
Dlaczego logoterapia Frankla jest inna niż psychoanaliza?
Logoterapia różni się zasadniczo od psychoanalizy Zygmunta Freuda, gdyż nie skupia się na analizie przeszłości i podświadomości pacjenta. Zakłada, że człowiek jest skierowany ku przyszłości, a motywacją jego działań jest zrealizowanie sensu. Frankl odrzucał też pandeterminizm psychoanalizy - twierdził, że człowiek zawsze ma wybór i może zmienić swoje nastawienie do sytuacji. Logoterapia nie bada przyczyn zaburzeń, a skupia się na ich leczeniu przez odnalezienie celu życiowego. Ma charakter fenomenologiczno-egzystencjalny. Frankl wierzył w wolną wolę i możliwość samotranscendencji ponad uwarunkowania biologiczne i psychiczne.
Kiedy urodził się Viktor E. Frankl i jakie było jego wykształcenie?
Viktor Emil Frankl przyszedł na świat 26 marca 1905 roku w Wiedniu. Jego rodzice pochodzili z żydowskich rodzin. Frankl studiował medycynę na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie w 1930 roku otrzymał dyplom doktora nauk medycznych. Następnie specjalizował się w neurologii i psychiatrii. Już jako młody lekarz interesował się filozofią egzystencjalną i fenomenologią. W 1937 roku został docentem neurologii i psychiatrii na Uniwersytecie Wiedeńskim. W 1946 roku habilitował się z neurologii i psychiatrii na tej samej uczelni. Jego droga naukowa łączyła medycynę ze studiami filozoficznymi.
Jakie książki napisał Viktor Frankl opisujące logoterapię?
Najważniejszymi książkami Viktora Frankla, w których w pełni przedstawił swoją koncepcję logoterapii są:
- "Człowiek w poszukiwaniu sensu" - bestsellerowy zbiór esejów z 1946 roku
- "Homo patiens" - opis doświadczeń obozowych i wniosków na temat sensu cierpienia
- "Teoria i terapia nerwic" - opis założeń logoterapii z punktu widzenia lekarza i terapeuty
- "Nieuświadomiony Bóg" - logoterapia w kontekście religii
Frankl pisał również prace naukowe dotyczące psychiatrii, filozofii, antropologii i teorii osobowości. Jego dorobek liczy ponad 30 pozycji książkowych przetłumaczonych na kilkadziesiąt języków.
Co to jest wola sensu według Viktora Frankla?
Wola sensu to jedno z centralnych pojęć logoterapii Frankla. Oznacza ono wrodzoną motywację człowieka do znajdowania i realizacji celu oraz znaczenia swojego życia. Frankl uważał, że poszukiwanie sensu jest główną siłą napędową ludzkich poczynań, tak samo podstawową jak popędy czy wola mocy. Kiedy zostaje zablokowana, człowiek popada w apatię i jest narażony na rozmaite zaburzenia. Zadaniem logoterapii jest odblokowanie woli sensu i skierowanie jej na wartości możliwe do zrealizowania.
Jakie były główne idee filozofii egzystencjalnej Frankla?
Filozofia Viktora Frankla wpisywała się w nurt egzystencjalizmu i zakładała, że:
- Człowiek nie jest determinowany, lecz sam w sposób wolny kształtuje swoją egzystencję
- Życie nie ma z góry określonego sensu, który trzeba samemu odnaleźć
- Poszukiwanie sensu jest główną motywacją człowieka
- Cierpienie jest nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji
- Człowiek realizuje się przez działania skierowane na konkretne cele i wartości
Frankl podkreślał wyjątkowość i niepowtarzalność ludzkiej egzystencji. Uważał, że człowiek może znaleźć sens nawet w skrajnie trudnych warunkach, jak obozy koncentracyjne, jeśli skupi się na realizacji wartości.
Podsumowanie
Viktor E. Frankl był niezwykłym człowiekiem, którego tragiczne doświadczenia stały się źródłem głębokich przemyśleń na temat kondycji ludzkiej. Jego logoterapia, oparta na idei poszukiwania sensu życia, wniosła istotny wkład w rozwój psychologii i psychiatrii drugiej połowy XX wieku. Frankl pokazał, że nawet w ekstremalnie trudnej sytuacji zawsze istnieje wybór - albo poddanie się i rozpacz, albo heroiczna walka o odnalezienie celu dającego siłę do przetrwania. Jego przesłanie o woli sensu i możliwości samotranscendencji ponad cierpieniem nie straciło na aktualności także dzisiaj.
